Lucht boven het boeket

Zonnebloemen

Waarom zit er een houten latje op het doek waarop Van Gogh zijn Zonnebloemen schilderde?

Dat wilde de restaurator weten toen zij de Zonnebloemen in het Van Gogh Museum onderzocht. Met dit latje werd het formaat van het doek vergroot: was die aanpassing van de compositie een beslissing van de kunstenaar?

Op de röntgenfoto van het schilderij is te zien dat de gearceerde penseelstreken waarmee Van Gogh de achtergrond van zijn stilleven schilderde, doorlopen op de lat.

Onderzoek naar de samenstelling van de verf bevestigde dat de verf op het latje exact dezelfde was als die op het doek. Van Gogh voegde dus zelf de lat toe, maar waarom?

Wanneer de *Zonnebloemen* uit zijn lijst wordt gehaald, zie je dat er een houten latje op het doek is bevestigd.

Foto van de achterkant (bovenzijde) van *Zonnebloemen*.

Foto van de zijkant van *Zonnebloemen,* met de toegevoegde houten lat.

De uitgelijste *Zonnebloemen* tijdens het onderzoek.

Meer ruimte…

Waarschijnlijk ontdekte Van Gogh tijdens het schilderen dat de bovenste bloemen te dicht tegen de bovenrand kwamen. Om meer ‘lucht’ boven het boeket te creëren, voegde hij een houten lat toe. Daarop schilderde hij vervolgens verder.

Om de overgang tussen doek en hout wat te ‘verbloemen’, schilderde Van Gogh er een paar lange, groene bloemblaadjes overheen.

Röntgenfoto van de Zonnebloemen

In 1961 werd de verbinding tussen de lat en het doek door een restaurator verstevigd met lijm, spijkers en bouten. Op de röntgenfoto zijn de nieuwe, metalen bouten duidelijk te zien. Je ziet ook drie oude, waarschijnlijk originele spijkers die door Van Gogh zijn gebruikt.

Met röntgenstralen kun je onder het oppervlak van een schilderij kijken. Dichte materialen zoals pigmenten die zware metalen bevatten, nemen meer straling op dan materialen die minder dicht zijn. De röntgenfoto maakt die verschillen zichtbaar. Metalen voorwerpen zoals spijkers en dikkere verfstreken of verfstreken die zware metalen bevatten, zien er lichter of zelf helemaal wit uit.

Vingerafdrukken

De restaurator vond vingerafdrukken in de verf, bovenaan het schilderij. Daar moet Van Gogh zijn werk hebben vastgepakt toen de verf nog niet helemaal droog was.