Herhalingen
Zonnebloemen
Als Van Gogh tevreden was over een bepaald onderwerp, schilderde hij soms ‘herhalingen’ van zijn eigen werk. De Zonnebloemen zijn daar een voorbeeld van.
Van Gogh maakte in augustus 1888 vier grote schilderijen van zonnebloemen in een vaas. Van twee daarvan maakte hij kopieën, die met een grote bos bloemen in een vaas tegen een blauwe, en tegen een gele achtergrond. Die vijf Zonnebloemen zijn in musea over de hele wereld terug te vinden.
Het geheel wordt dus een symfonie in blauw en geel. Ik werk er alle ochtenden aan vanaf zonsopgang. Want de bloemen verwelken snel en het is zaak het geheel in één ruk te maken.
Vincent van Gogh aan Theo van Gogh, 21 of 22 augustus 1888
Welke was eerst?
De Amsterdamse versie maakte Van Gogh in januari 1889 naar voorbeeld van zijn stilleven uit de voorgaande zomer (Londense versie). Het was bestemd voor Gauguin, die hem om een schilderij van zonnebloemen tegen een gele achtergrond had gevraagd.
Gauguin zag de Zonnebloemen schilderijen waarmee Van Gogh zijn Gele Huis versierd had. Hij was zó onder de indruk dat Van Gogh er nog meer ging schilderen. Hij deed dat op basis van zijn eerdere doeken.
Paul Gauguin, Vincent van Gogh zonnebloemen schilderend, 1888,
Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)
Onderzoekers wilden weten welke Zonnebloemen met gele achtergrond het eerst geschilderd is.
Onderzoek gaf uitsluitsel. In de Londense versie maakte Van Gogh tijdens het schilderen aanpassingen die in de Amsterdamse versie vanaf het begin meegenomen werden.
Zonnebloemen, 1888, The National Gallery, Londen (links) en Zonnebloemen, 1888, Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting),
(rechts)
Zo voegde Van Gogh bijvoorbeeld een hangende bloem toe aan zijn Londense versie. Hij schilderde deze boven op de gele achtergrond die hij met dikke lagen verf had aangebracht.
In de Amsterdamse kopie volgde hij het Londense voorbeeld. Daarom spaarde hij alvast ruimte uit voor de hangende bloem toen hij als eerste de achtergrond opzette.
Dat is goed te zien als je licht vanaf de achterzijde door het doek laat schijnen: door de dun geschilderde lagen gaat dit licht makkelijker heen, de dik geschilderde delen ogen donkerder.
Zonnebloemen, Amsterdamse versie, in doorvallend licht (licht van achter het doek).
Van Gogh maakte wel vaker herhalingen van zijn eigen werk, zoals bijvoorbeeld zijn schilderijen van zijn slaapkamer. Meestal was een nieuwe versie bedoeld voor de verkoop, of om weg te geven.
Vincent van Gogh, De slaapkamer, 1888
Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)
