Restaureren met de 3D printer
Zeegezicht bij Scheveningen
Dit schilderij werd in 2002 gestolen uit het museum. Na 14 jaar spoorloos te zijn geweest, kwam het weer thuis. Het werk bleek beschadigd te zijn: van de linkeronderhoek ontbrak een flink stuk verf (lacune). Het onderliggende kale doek was daar zichtbaar.
De lacune (missende linkeronderhoek) van 7 bij 2 centimeter.
De restaurator van het museum heeft dit schilderij gerestaureerd met hulp van buitenaf en… een 3D-printer.
Met een nieuwe scantechniek kon de dikte van de verf rondom het missende stuk gemeten worden. Ook kon de omtrek van de lacune worden bepaald. Met die informatie maakten wetenschappers een berekening van het reliëf van de verf van de linkeronderhoek. Uiteraard was ook de strijklichtfoto van vóór de roof daarbij een belangrijke informatiebron.
Op deze strijklichtfoto is het reliëf van de verflaag te zien. Omdat de lichtbron vanaf de zijkanten op het werk schijnt, vallen de hoogten en diepten goed op.
Met speciale apparatuur wordt Zeegezicht bij Scheveningen gescand (optische coherentie tomografie). Informatie over het reliëf en de dikte van de verflagen werd met de computer verwerkt.
Met de 3D printer maakten de wetenschappers vervolgens mallen waarmee de restaurator de vulling voor het missende stuk kon maken. De bovenzijde van die vulling had een reliëf dat naadloos aansloot bij de verfstreken van de originele verf.
Net zoals bij de tandarts, werd het gat zo gevuld. Tot slot bracht de restaurator naar voorbeeld van een kleurenfoto van het schilderij van vóór de roof, een schildering (retouche) op de vulling aan. Nu is het litteken verborgen en kan iedereen in het museum weer ongestoord van het schilderij genieten.
Met deze vulling werd de ontbrekende hoek van het schilderij opgevuld.
De keuze van de restaurator
Toen het zeegezicht beschadigd terugkeerde, moest het gerestaureerd worden. Omdat het technisch mogelijk bleek om een waarheidsgetrouwe reconstructie te maken van de kleur én het reliëf van de verf, koos het museum zonder twijfelen voor die optie.
Zo is voor het blote oog niet meer zichtbaar dat een stuk van het schilderij ontbreekt. De illusie van de voorstelling wordt niet onderbroken.
Er zijn ook andere oplossingen denkbaar waarbij een beschadiging (deels) zichtbaar blijft. Op die manier is duidelijk dat een schilderij een geschiedenis heeft.
Deze twee bewerkte foto’s laten zien hoe het zeegezicht er had uitgezien als het museum het ontbrekende deel op een andere manier had gerestaureerd: met een vulling met een neutrale grijze kleur, óf met een effen kleur die aansloot bij de ‘gemiddelde’ kleur van de omringende verf.
